Gwałt na podstawowych prawach rodziny, którego dokonano w białogardzkim szpitalu, wstrząsnął opinią publiczną we wrześniu tego roku. Wywołał tak bardzo potrzebną debatę o anachronicznym i skostniałym systemie ?ochrony zdrowia?, opartym na szkodliwej mieszance sztywnych procedur i naleciałości z zamierzchłych czasów, gdy nie obowiązywała jeszcze w Polsce ustawa o prawach pacjenta.

Zapytałam Ministerstwo Zdrowia o wyniki kontroli przeprowadzonej w szpitalu powiatowym w Białogardzie, związanej ze sprawą ograniczenia władzy rodzicielskiej rodzicom noworodka za odmowę zgody na niektóre profilaktyczne procedury medyczne. ? W ramach zleconej przez ministra zdrowia wojewodzie zachodniopomorskiemu kontroli w Centrum Dializa Sp. z o.o. Szpital w Białogardzie w zakresie oceny prawidłowości całości postępowania medycznego oraz organizacyjnego w związku ze zdarzeniem mającym miejsce 15 września 2017 r. w szpitalu (rodzice, którym sąd ograniczył prawa rodzicielskie, oddalili się z dzieckiem dzień wcześniej urodzonym) czynności pokontrolne nie zostały zakończone ? odpowiedziała sucho rzecznik prasowy ministerstwa Milena Kruszewska.

Potrzeba ochrony czy biznes?

Przy okazji dyskusji wypłynął również wątek sensu stosowania u noworodków zabiegu Credego, biorąc pod uwagę stan epidemiologiczny kraju w kontekście rzeżączki. Według raportów Państwowego Zakładu Higieny wszystkich przypadków tej choroby wenerycznej odnotowano: 450 w 2013 r., 458 w 2014 r., 441 w 2015, 390 w 2016. Daje nam to zakres od 390 do 458 chorych rocznie. Dodam, że ponad 90 proc. pacjentów stanowią mężczyźni. Rocznie u od 30 do 40 kobiet stwierdza się obecność bakterii dwoinki Neisseria gonorrhoeae, tj. statystycznie stanowi to dwa przypadki na województwo. Ile z nich może być w trzecim trymestrze ciąży, co może nieść ryzyko zakażenia rzeżączkowego oka u ich dziecka? Raporty PZH podają, że rzeżączkę stwierdza się u dzieci w wieku do pierwszego roku życia od zera do jednego przypadku rocznie. Skala ryzyka wnosi więc jedno dziecko na rok. Oczywiście należy założyć, że nie wszystkie przypadki trafiają do statystyk. A rocznik nowo narodzonych dzieci to aż ok. 400 tys. noworodków.

Jaki jest więc sens wykonania zabiegu Credego u noworodków w polskich placówkach medycznych? ? Zabieg Credego to standardowy zabieg zakraplania oczu noworodka 1–procentowym roztworem azotanu srebra. Wykonuje się go po porodzie, by zapobiec rzeżączkowemu zapaleniu spojówek. Przechodząc podczas porodu przez kanał rodny, noworodek może zarazić się dwoinką rzeżączki, co grozi ropną infekcją oczu, prowadzącą do trwałych uszkodzeń rogówki, a nawet do utraty wzroku ? odpowiada MZ.

Kto jest odpowiedzialny za te rekomendacje? ? W Polsce profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka u noworodków jest standardową procedurą wykonywaną na podstawie Rekomendacji Polskiego Towarzystwa Perinatologii w porozumieniu z Polskim Towarzystwem Okulistycznym (wrzesień 1998 r.) ? brzmi odpowiedź.

Ministerstwo argumentuje, że stosowanie od wielu lat wspomnianych zabiegów profilaktycznych pozwoliło na bardzo znaczne ograniczenie częstości występowania stanu zapalnego przedniego odcinka oczu u noworodków.

Szpital ma alternatywę ? rodzice nie

Rekomendacje towarzystw lekarskich zalecają stosowanie następujących zabiegów profilaktycznych: miejscowe stosowanie do oka 1-procentowego roztworu azotanu srebra, 1-procentowej maści tetracyklinowej lub 0,5-procentowej maści erytromycynowej. ? Z informacji uzyskanych z kilkunastu oddziałów noworodkowych wynika, że w większości oddziałów noworodkowych w kraju od kilku lat stosuje się maść z antybiotykiem (erytromycyna), a tylko w nielicznych ? zabieg Credego ? tłumaczy rzecznik.

Rzeżączkę wykrywa się podczas badania ginekologicznego oraz w posiewie. Według obowiązujących od kilku lat standardów, ciężarnym w trzecim trymestrze wykonuje się posiew z pochwy. Zatem lekarz ginekolog przyjmujący rodzącą na oddział w rutynowym badaniu oraz patrząc na wyniki posiewu, może jednoznacznie wykluczyć zakażenie. Rodzice nie są o tym informowani, co łamie ich prawa! ? Ujemny wynik badania wydzieliny pochwy u kobiety, w tym ciężarnej, na obecność dwoinek rzeżączki świadczy wyłącznie o braku zakażenia rzeżączkowego w dniu badania, a nie w całym okresie ciąży. Ze względu na specyficzny rodzaj zakażenia (rzeżączka jest chorobą weneryczną), nie wszystkie rozpoznane i leczone poza publiczną służbą zdrowia zakażenia są zgłaszane i rejestrowane w statystyce publicznej ? broni procedur ministerstwo.

Z jakim ryzykiem wiąże się podanie preparatu noworodkowi? Przy wielokrotnej aplikacji produktu może wystąpić uszkodzenie rogówki prowadzące do ślepoty. Czyli wystarczy pomyłka i przedawkowanie, gdy zmieniają się dyżury w szpitalu. ? Krople srebra azotanu powodują u większości dzieci podrażnienie spojówek trwające około 24 godziny ? ostrzega również producent.

Wielka, srebrna niewiadoma

Wielu rodziców, z którymi rozmawiałam, skarżyło się, że w książeczce zdrowia dziecka oraz kopii dokumentacji otrzymanej ze szpitala brakuje informacji o nazwie handlowej preparatu, podanego ich dzieciom. Gdy udało mi się uzyskać tę informację, zastanawiałam się, czy jestem jedną z pierwszych osób, która o to zapytała i uzyskała odpowiedź? Czy tak głęboko sięga patologia systemu zdrowia w naszym kraju, że od wielu lat nikt nie informował opiekunów prawnych noworodka o tym, co jest podawane ich dziecku?

Zgodnie z informacją Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, preparat roztworu azotanu srebra stosowany w zabiegu Credego jako krople do oczu to MOVA INTRAT PIPETTE. Podmiot odpowiedzialny prowadzący obrót tym produktem leczniczym to Teva Pharmaceuticals Polska Sp. z o.o. Ten produkt leczniczy nie jest refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, dlatego nie uzyskałam informacji, jaki jest roczny koszt zakupu tego preparatu ze środków publicznych. ? Nie jest możliwe udzielenie odpowiedzi na pytanie dotyczące rocznego kosztu zakupu tego leku ze środków publicznych, ponieważ są to indywidualne koszty szpitali dokonujących zakupu produktów leczniczych w trybie własnych zamówień publicznych. Finansowanie kosztu preparatu roztworu azotanu srebra odbywa się w ramach finansowania procedur szpitalnych, zgodnie z umową kontraktową szpitala z NFZ ? wyjaśniła Milena Kruszewska z MZ.

Jak duże znaczenie w tym całym zamieszaniu mają właśnie te dwa słowa: ?finansowanie procedur?? Czy wykonanie procedury jest ważniejsze od dobra dziecka i autonomicznej decyzji rodziców?

Pierwszą korzyścią, jakiej mają doświadczyć polskie dzieci dzięki cierpieniu białogardzkiej rodziny, jest zmiana rekomendacji ekspertów. ? Według uzyskanych informacji, w niedługim czasie odbędzie się spotkanie towarzystw naukowych, w gestii których znajdują się rekomendacje dotyczące profilaktyki zakażeń przedniego odcinka oka u noworodków, w celu ich uaktualnienia ? zapowiada ministerstwo.

Justyna Socha