Czy rodzic ma obowiązek zapisać swoje dziecko do przychodni i dokonać wyboru lekarza, pielęgniarki lub położnej?

Prawo do korzystania z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przewiduje ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1793 z poź. zm). Szereg przepisów ustawy wprowadza prawo ale nie obowiązek korzystania z tej opieki, przykładowo:

• 2 ust. 1: ,,Do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie mają prawo”,
• 15 ust 1: ,,Świadczeniobiorcy mają, na zasadach określonych w ustawie, prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, których celem jest zachowanie zdrowia, zapobieganie chorobom i urazom, wczesne wykrywanie chorób, leczenie, pielęgnacja oraz zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie.”,
• 28 ust. 1: ,,Świadczeniobiorca ma prawo wyboru świadczeniodawcy udzielającego świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej spośród tych świadczeniodawców, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, z zastrzeżeniem art. 56b i art. 69b ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, art. 153 ust. 7a ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1643) i art. 115 § 1a Kodeksu karnego wykonawczego.”.

Zatem żaden organ administracji nie jest uprawniony do nakazania wyboru przychodni, lekarza, pielęgniarki czy położnej dla dziecka. 

Wzór wniosku o wypisanie z przychodni znajdziesz tutaj

https://drive.google.com/file/d/1tP1dMnR9YPubstlJvQfjBUNJEVZrOnE5/view?usp=drivesdk

Załącznik: deklaracja rezygnacji https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200001143/O/D20201143.pdf

Dodatkowo należy zauważyć, że dnia 16-10-2015 r. weszła w życie nowelizacja rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem.

W części XII Opieka nad noworodkiem ust. 22 załącznika do ww. rozporządzenia wprowadzono zapis o następującym brzmieniu:

,,Podmiot leczniczy wykonujący działalność leczniczą, sprawujący opiekę nad noworodkiem, informuje w dniu wypisu powiatowe centrum pomocy rodzinie w miejscu pobytu matki i noworodka o przypadku podejrzenia możliwości wystąpienia problemów opiekuńczo-wychowawczych w rodzinie noworodka i braku współpracy matki lub opiekunów prawnych noworodka w ustaleniu położnej podstawowej opieki zdrowotnej lub podmiotu wykonującego działalność leczniczą w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, przejmujących opiekę nad noworodkiem w miejscu zamieszkania lub pobytu?.

Regulacja ta nakłada na podmioty wykonujące działalność leczniczą obowiązek informowania powiatowego centrum pomocy rodzinie o braku wyboru przez rodziców położnej oraz lekarza do opieki nad dzieckiem. Jak już zostało wyżej zaznaczone przepisy rangi ustawowej obowiązku takiego jednak nie przewidują.

W konsekwencji mamy do czynienia z nakazem informowania o braku realizacji obowiązku, który nie został przewidziany przez przepisy rangi ustawowej.

Ten zapis rozporządzenia został wprowadzony bezpodstawnie i z naruszeniem przepisów Konstytucji RP. Na podstawie art. 31 ust. 2 i 3 Konstytucji RP nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje a ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.

Wprowadzona nowelizacja zatem nie tylko pośrednio przymusza do wyboru lekarza i położnej dla dziecka ale również stanowi naruszenie zasady poszanowania i ochrony wolności człowieka zawartej w przytoczonym powyżej przepisie Konstytucji RP.

Brak wyboru przychodni a wizyta pracownika pomocy społecznej

Brak wyboru przychodni dla dziecka może skutkować zawiadomieniem jednostki organizacyjnej pomocy społecznej a w konsekwencji wizytą jej pracownika u rodziców dziecka. Takie działanie pracowników pomocy społecznej nie znajduje jednak żadnej podstawy prawnej.

Zadania organów pomocy społecznej reguluje ustawa z dnia 14 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 930, z późn. zm). Wymieniono pośród nich:

1) przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń,

2) pracę socjalną,

3) prowadzenie i rozwój niezbędnej infrastruktury socjalnej,

4) analizę i ocenę zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia z pomocy społecznej,

5) realizację zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych,

6) rozwijanie nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb.

Wśród tych zadań brak jest uprawnień związanych ze sprawowaniem nadzoru nad stanem zdrowia dzieci a w szczególności kontrolowania tego czy są one zapisane do przychodni.

Ponadto pracownicy pomocy społecznej są uprawnieni do przeprowadzenia rodzinnego wywiadu środowiskowego tylko w określonych wypadkach. Artykuł 107 ww. ustawy przewiduje, że taki wywiad przeprowadza się u osób i rodzin korzystających lub ubiegających się o świadczenia z pomocy społecznej w celu ustalenia ich sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej oraz u innych osób pobierających świadczenia przewidziane w innych ustawach.

Ewentualna wizyta pracownika pomocy społecznej spowodowana brakiem wyboru przychodni dla dziecka stanowi przekroczenie uprawnień jednostek organizacyjnych pomocy społecznej i brak jest obowiązku wyrażania na nią zgody.