PORÓD A PRAWA PACJENTA W SZPITALU
Rodzice noworodka od chwili narodzin są jego przedstawicielami ustawowymi, a na personelu medycznym spoczywa obowiązek informowania ich o wszystkim, co dotyczy ich nowo narodzonego dziecka, a także pytanie rodziców o zgodę na każdą interwencję medyczną, również szczepienie. Ogólna zgoda na leczenie nie jest wystarczająca, żeby na jej podstawie udzielać świadczeń medycznych.
UWAGA! W SYTUACJI KONFLIKTU Z PERSONELEM SZPITALA PROSIMY O KONTAKT POD NR 606 668 891 (prosimy o sms) lub wiadomość na email
katarzyna.humanicka@stopnop.com.pl
Więcej informacji tutaj: http://stopnop.com.pl/noworodek-pacjentem-prawa-na-porodowce/
JAKO PRZEDSTAWICIELE USTAWOWI DZIECKA MACIE PRAWO DO:
– uzyskania od osoby wykonującej zawód medyczny (lekarza, pielęgniarki, położnej) przystępnej informacji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych i leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu, w zakresie udzielanych przez tę osobę świadczeń zdrowotnych oraz zgodnie z posiadanymi przez nią uprawnieniami. Przedstawiciel ustawowy dziecka (np. rodzic) ma prawo do żądania udzielenia tych informacji także innym, wskazanym przez niego osobom,
– wyrażenia swojego zdania na temat przekazania informacji, o których mowa powyżej,
– świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej, w tym do podawania dziecku leków, które nie zostały wycofane,
– odmowy lub wyrażenia zgody na udzielenie dziecku mu świadczeń zdrowotnych (np. podania witaminy K, przeprowadzenia szczepień w pierwszej dobie życia, przeprowadzenia zabiegu Credego) po uzyskaniu pełnej informacji o korzyściach, ale i zagrożeniach związanych z tymi szczepieniami. Wszystkie świadczenia mogą być przeprowadzone wyłącznie po uzyskaniu zgody przedstawiciela ustawowego i nie mogą być one przeprowadzane przymusowo,
– obecności przy dziecku podczas każdej czynności wykonywanej przez personel medyczny. Odmowa obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych jest uzasadniona jedynie w przypadku istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta (np. przy operacji). Odmowę odnotowuje się w dokumentacji medycznej,
– żądania, aby udzielający mu świadczeń zdrowotnych:
1) lekarz zasięgnął opinii innego lekarza lub zwołał konsylium lekarskie;
2) pielęgniarka (położna) zasięgnęła opinii innej pielęgniarki (położnej).
Lekarz może odmówić zwołania konsylium lekarskiego lub zasięgnięcia opinii innego lekarza, jeżeli uzna, że żądanie jest bezzasadne. W takim przypadku żądanie pacjenta oraz odmowa powinna zostać odnotowana w dokumentacji medycznej. Analogicznie wyglądają obowiązki pielęgniarki (położnej) w zakresie zasięgania opinii innej pielęgniarki (położnej),
– zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające mu świadczeń zdrowotnych, informacji z nim związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego,
– dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych poprzez wgląd do niej, uzyskanie jej kopii, skanu, wyciągu, odpisu itp.,
– wypisania się wraz z dzieckiem ze szpitala na własne żądanie. Jeżeli przedstawiciel ustawowy żąda wypisania pacjenta, którego stan zdrowia wymaga dalszego udzielania świadczeń zdrowotnych, szpital może odmówić wypisania do czasu wydania w tej sprawie orzeczenia przez właściwy ze względu na miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych sąd opiekuńczy. W takiej sytuacji szpital niezwłocznie zawiadamia właściwy sąd opiekuńczy o odmowie wypisania i jej przyczynach,
– opieki duszpasterskiej duchownego Twojego wyznania,
– żądania przeprowadzenia sekcji zwłok dziecka, w szczególności w sytuacji, gdy:
a) przyczyn zgonu nie można ustalić w sposób jednoznaczny,
b) zachodzi podejrzenie spowodowania śmierci na skutek popełnienia przestępstwa,
c) państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny nakaże w drodze decyzji sekcję zwłok osoby zmarłej, u której rozpoznano lub podejrzewano zakażenie lub chorobę zakaźną.
W dokumentacji medycznej pacjenta sporządza się adnotację o dokonaniu albo zaniechaniu sekcji zwłok, z odpowiednim uzasadnieniem. Dokonanie sekcji zwłok nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu.
Kierownik podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych lub upoważniony przez niego lekarz może ograniczyć korzystanie z praw pacjenta jedynie w przypadku wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjentów, a w przypadku prawa pacjenta do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami, także ze względu na możliwości organizacyjne podmiotu.
NAJCZĘSTSZE NARUSZENIA PRAW RODZICÓW NOWORODKÓW TO:
? brak pełnej informacji, szczególnie o ryzyku związanym z zabiegiem, możliwych powikłaniach i skutkach ubocznych, innych metodach leczenia, możliwości podania innych leków,
– brak odraczania i zwalniania z odbywania szczepień pomimo występowania ku temu przesłanek jak i brak informowania przedstawicieli ustawowych dziecka o przesłankach do odroczenia lub zwolnienia z szczepień,
? sugerowanie braku możliwości wyrażenia zgody lub odmowy na zabiegi medyczne, badania i podanie szczepionek i leków, braku możliwości opuszczenia szpitala na żądanie pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego,
? ukrywanie diagnozy,
? dokarmianie karmionego piersią dziecka sztucznymi mieszankami mlecznymi bez pytania o zgodę,
? niepozwalanie rodzicom na obecność w czasie wykonywania badań i szczepień u dzieci, wypraszanie ich oraz zabieranie dzieci z sali bez pytania o zgodę,
? przeprowadzanie rozmów z rodzicami na temat stanu zdrowia dziecka lub matki w obecności innych pacjentów,
? bezprawne przekazywanie informacji o stanie zdrowia dziecka oraz odmowie lub zgodzie na przeprowadzenie świadczeń zdrowotnych przez przedstawicieli ustawowych do organów Inspekcji Sanitarnej oraz opieki społecznej.
W SYTUACJI NARUSZENIA PRAW PACJENTA JESTEŚ UPRAWNIONY DO:
– złożenia skargi na personel medyczny do dyrektora szpitala,
– dochodzenia zadośćuczynienia i odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu lub śmierć spowodowane przez nieprawidłowe wykonanie świadczeń zdrowotnych przez personel medyczny,
– zawiadomienia właściwej miejscowo Izby Lekarskiej lub Izby Pielęgniarek i Położnych o naruszeniu przez personel medyczny zasad etyki oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu oraz żądaniem wszczęcia z tego powodu postępowania dyscyplinarnego,
– zgłoszenia wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego lub skutków ubocznych podania leków do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych,
– żądania zgłoszenia przez lekarza wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego właściwego dla miejsca powzięcia podejrzenia jego wystąpienia,
– złożenia do prokuratury zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przez personel medyczny przestępstwa/wykroczenia polegającego na spowodowaniu uszczerbku na zdrowiu, śmierci, narażeniu na uszczerbek na zdrowiu lub śmierć, wpisaniu nieprawdziwych danych do książeczki zdrowia i karty uodpornień (np. innej partii szczepionki niż, którą faktycznie podano), braku zgłoszenia NOP przez lekarza,
– żądania od Rzecznika Praw Pacjenta wszczęcia postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów.
Pełny tekst ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta:
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20090520417/U/D20090417Lj.pdf
SĄD RODZINNY A ODMOWA ZGODY NA SZCZEPIENIA I INNE ZABIEGI
JAK POSTĘPOWAĆ W PRZYPADKU PROWADZENIA PRZEZ SĄD RODZINNY POSTĘPOWANIA W ZWIĄZKU Z ODMOWĄ PRZEPROWADZENIA ŚWIADCZEŃ MEDYCZNYCH WOBEC DZIECKA
Przed wyborem szpitala zorientuj się jakie jest w nim podejście do osób odraczających szczepienia w terminach wskazanych w treści kalendarza szczepień GIS i odmawiających przeprowadzenia pewnych zabiegów na dziecku (np. podanie witaminy K, przeprowadzenie zabiegu Credego). Zdarza się, że szpital zawiadamia sąd rodzinny o możliwości wystąpienia zagrożenia dobra dziecka na skutek odmowy przeprowadzenia określonych procedur medycznych przez przedstawicieli ustawowych dziecka. Jeśli spodziewasz się problemów ze strony personelu medycznego postaraj się zapewnić sobie po porodzie pomoc zaufanego prawnika, który mógłby pojawić się w szpitalu albo mógłby poprowadzić postępowanie przed sądem rodzinnym. W przeszłości zdarzało się, że takie postępowania były wszczynane nawet w kilka godzin po porodzie. Sąd rodzinny jest uprawniony do przeprowadzenia rozprawy w przedmiocie wydania zarządzeń ograniczających władzę rodzicielską również w szpitalu. W takiej sytuacji (a także w przypadku prowadzenia rozprawy w szpitalu) masz prawo do:
– aktywnego udziału w rozprawie oraz do obecności przy wszystkich czynnościach sądu,
– skorzystania z pomocy prawnika (radcy prawnego lub adwokata), któremu pełnomocnictwa możesz udzielić ustnie do protokołu lub pisemnie,
– składania oświadczeń, wniosków dowodowych, np.: zażądać przesłuchania matki, ojca dziecka (jest to obowiązek sądu) i innych osób bliskich, złożyć dokumenty, pismo z argumentacją przemawiające za koniecznością odroczenia szczepień i brakiem zagrożenia dobra dziecka na skutek braku przeprowadzenia szczepień w szpitalu,
– żądać przeprowadzenia badań na wykluczenie przesłanek odroczenia lub zwolnienia ze szczepień określonych w kartach charakterystyki szczepionek,
– nagrywania wszystkich czynności sądu za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk, jeżeli w ocenie sądu nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na prawidłowość postępowania (np. gdy część postępowania odbywa się przy drzwiach zamkniętych albo zakłóca do nagrywanie dźwięku lub obrazu przez sąd),
– żądania przeprowadzenia całego postępowania za drzwiami zamkniętymi uzasadniając to dobrem dziecka oraz chęcią zachowania informacji dotyczących jego stanu zdrowia w tajemnicy przed osobami trzecimi,
– uzyskania wszystkich dokumentów wydanych i złożonych w sprawie (pismo ze szpitala do sądu, protokół i nagranie z rozprawy, odpisy postanowień wydanych w sprawie) oraz do otrzymania ze strony sądu pouczenia co do możliwości działania w sprawie.
Sąd opiekuńczy może nakazać osobiste stawiennictwo osoby pozostającej pod władzą rodzicielską lub opieką, jak również zarządzić przymusowe sprowadzenie takiej osoby. Swoje niestawiennictwo można usprawiedliwić ważnymi powodami.
Postanowienia w sprawach o powierzenie wykonywania, ograniczenie, zawieszenie, pozbawienie i przywrócenie władzy rodzicielskiej, ustalenie, ograniczenie albo zakazanie kontaktów z dzieckiem mogą być wydane tylko po przeprowadzeniu rozprawy. Postanowienia takie stają się skuteczne i wykonalne wyłącznie po uprawomocnieniu się.
PRAWA ZWIĄZANE Z PORODEM I OPIEKĄ NAD NOWORODKIEM
Podczas porodu masz prawo do:
– wyboru miejsca porodu niezależnie od tego czy chcesz rodzić w szpitalu czy poza szpitalem,
– wyboru osoby sprawującej opiekę spośród osób uprawnionych do jej sprawowania, z uwzględnieniem zasad organizacyjnych obowiązujących w miejscu udzielania świadczenia, określonych w regulaminie organizacyjnym podmiotu wykonującego działalność leczniczą,
– sporządzenia wraz z osobą sprawującą nad Tobą opiekę (lekarz lub położna) planu opieki przedporodowej i planu porodu. Powinny one zostać dołączone do dokumentacji medycznej związanej z porodem,
– świadomego udziału w podejmowaniu decyzji związanych z porodem, obejmujących zakres podejmowanych działań i stosowanych procedur medycznych, w tym co do nacięcia krocza,
– tego aby osoby sprawujące nad Tobą opiekę odnosiły się do Ciebie z szacunkiem,
– zachowania intymności i tajemnicy lekarskiej podczas porodu. Nie masz obowiązku akceptacji obecności studentów, stażystów itp. podczas porodu,
– uzyskania informacji o dostępnych sposobach radzenia sobie z bólem podczas porodu i wyboru dostępnych opcji,
– obecności osoby bliskiej podczas porodu,
– wyboru pozycji rodzenia,
– ciągłej opieki przez personel szpitala,
Po porodzie masz prawo do:
– utrzymywania z dzieckiem nieprzerwanego kontaktu z matką „skóra do skóry”, który będzie trwał co najmniej dwie godziny po porodzie,
– przeprowadzenia oceny stanu zdrowia noworodka zgodnie ze skalą Apgar,
– zapewnienia warunków prawidłowej laktacji i odżywiania noworodka poprzez:
a) otrzymanie wyczerpujących informacji na temat korzyści i metod karmienia piersią,
b) przeprowadzenie instruktażu w zakresie prawidłowego karmienia piersią, uwzględniającego informację, że z wyjątkiem pierwszych 12 godzin życia dziecka, kiedy z powodu obniżonej aktywności dziecka wybudzanie nie musi występować co 3 godziny, we wczesnym okresie karmienia piersią należy podejmować próby przystawienia noworodka do piersi do kilkunastu razy na dobę na przynajmniej 15 minut do każdej piersi, a jeżeli noworodek nie budzi się, należy go budzić do karmienia po 3-4 godzinach, licząc od początku ostatniego karmienia,
c) zachęcanie do przystawiania noworodka do piersi po zaobserwowaniu wczesnych oznak głodu (czuwanie i zwiększona aktywność, poruszanie ustami, odruch szukania),
d) dokonywanie, w okresie pierwszych dni po urodzeniu, podczas karmienia bieżących obserwacji cech dobrego przystawienia i pozycji przy piersi oraz objawów skutecznego i nieskutecznego karmienia (w szczególności liczba karmień, stolców i mikcji na dobę, czas odgłosu połykania podczas karmienia, przyrost masy), których wyniki są odnotowywane w dokumentacji medycznej. W przypadku stwierdzenia nieskutecznego karmienia piersią, należy zdiagnozować problem i wdrożyć postępowanie zgodnie z aktualną wiedzą na temat laktacji, w celu umożliwienia skutecznego nakarmienia noworodka mlekiem matki z piersi, a jeżeli nie jest to możliwe – odciągniętym mlekiem matki. Należy przy tym uwzględnić prawidłowy dobór metody dokarmiania. Diagnozę i przeprowadzone postępowanie należy odnotować w dokumentacji medycznej,
e) niepodawanie noworodkom karmionym piersią do picia wody, roztworu glukozy oraz niedokarmianie ich sztucznym mlekiem początkowym, jeśli nie wynika to ze wskazań medycznych,\
f) niestosowanie, w okresie stabilizowania się laktacji (pierwsze 4 tygodnie), smoczków w celu uspokajania noworodka,
– pomocy personelu szpitala przy przewijaniu, myciu, karmieniu dziecka itp.,
– wykonania, w obecności matki lub ojca, poszerzonego badania klinicznego przez lekarza specjalistę w dziedzinie neonatologii lub lekarza specjalistę w dziedzinie pediatrii okresie pierwszych 12 godzin życia noworodka,
– obecności gości na sali porodowej zgodnie z wewnętrznymi uregulowaniami szpitala i możliwościami sali porodowej.
– zapewnienia Tobie oraz Twojemu dziecku ciągłej i profesjonalnej opieki w miejscu zamieszkania albo pobytu w okresie połogu,
– zapewnienia Tobie opieki psychologicznej oraz otrzymania informacji o możliwych formach wsparcia rodziny i instytucjach ich udzielających,
– opieka w domu powinna być realizowana według indywidualnego planu opieki, modyfikowanego stanem zdrowia Twoim i Twojego dziecka oraz sytuacją w środowisku domowym. Planując i realizując indywidualny plan opieki, położna kieruje się dobrem położnicy i jej dziecka, poszanowaniem ich podmiotowości i godności osobistej,
– położna wykonuje nie mniej niż 4 wizyty (pierwsza wizyta odbywa się nie później niż w ciągu 48 godzin od otrzymania przez położną zgłoszenia urodzenia dziecka).
Pełny tekst rozporządzenia Ministra Zdrowia z w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem znajdziesz tu: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20120001100/O/D20121100.pdfhttps://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001756
NAJCZĘSTSZE NARUSZENIA PRAW ZWIĄZANYCH Z PORODEM I POŁOGIEM
– brak możliwości skorzystania z sal porodowy i pokojów łóżkowych zgodnie ze wymogami określonymi w ww. rozporządzeniu,
– naruszenie praw pacjentek do godnego porodu i intymności poprzez rodzenie na salach wielostanowiskowych oddzielonych np. jedynie parawanami,
– brak wykonywania przeglądów technicznych urządzeń medycznych zgodnie z wymaganiami,
– brak możliwości zapewnienia opieki na skutek zatrudnienia niewystarczającej liczby personelu medycznego,
– brak możliwości zapewnienia znieczulenia zewnątrzoponowego lub natychmiastowego przeprowadzenia cesarskiego cięcia na skutek braku zatrudnienia wystarczającej liczby anestezjologów,
– duża liczba interwencji medycznych (nacięcie krocza, podanie oksytocyny, przebicie pęcherza płodowego), podczas gdy zgodnie z rozporządzeniem powinny one ograniczać się do minimum,
– brak możliwości skorzystania z imersji wodnych podczas porodu,
– dokarmianie noworodków mlekiem modyfikowanym bez wiedzy i zgody rodziców,
– brak odbywania kontaktu z dzieckiem ,,skóra do skóry? przez dwie godziny po porodzie,
– brak odnotowywania informacji dot. porodu stanu zdrowia matki i dziecka w dokumentacji medycznej.
Tekst sporządzono na podstawie informacji z dnia 20.06.2016 r. o wynikach kontroli opieki okołoporodowej na oddziałach położniczych przeprowadzonego przez Najwyższą Izbę Kontroli. Pełny tekst informacji z kontroli: https://www.nik.gov.pl/plik/id,11621,vp,13972.pdf
ZGODA NA PRZEPROWADZENIE ZABIEGU
Przed przeprowadzeniem zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta lekarz obowiązany jest uzyskać pisemną zgodę pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego. Niestety często dochodzi do rażących przypadków naruszeń praw pacjentów w tym zakresie. Dlatego warto zapoznać się ze swoimi prawami oraz najczęstszymi przypadkami naruszeń.
WARUNKI UDZIELENIA ZGODY
– zgoda winna zostać udzielona jedynie po uprzednim przekazaniu przez lekarza pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych bądź leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu. Pacjent może również odmówić udzielenia mu tych informacji,
– zgoda winna zostać udzielona w formie pisemnej. W przypadku problemu z przeczytaniem jej możliwe jest poproszenie dowolnej osoby o jej przeczytanie,
– warto dodać miejsce, datę, godzinę złożenia podpisu oraz informację czy przed złożeniem podpisu zostały już podane jakieś leki,
– w sytuacjach wyjątkowych, jeżeli rokowanie jest niepomyślne dla pacjenta, lekarz może ograniczyć informację o stanie zdrowia i o rokowaniu, jeżeli według oceny lekarza przemawia za tym dobro pacjenta. W takich przypadkach lekarz informuje przedstawiciela ustawowego pacjenta lub osobę upoważnioną przez pacjenta. Na żądanie pacjenta lekarz ma jednak obowiązek udzielić mu żądanej informacji,
– jeżeli pacjent nie ukończył 16 lat lub jest nieprzytomny bądź niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji, lekarz udziela informacji osobie bliskiej (zalicza się do nich małżonka, krewnego lub powinowatego do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciela ustawowego, osobę pozostającą we wspólnym pożyciu lub osobę wskazaną przez pacjenta),
– pacjentowi, który nie ukończył 16 lat, lekarz udziela informacji w zakresie i formie potrzebnej do prawidłowego przebiegu procesu diagnostycznego lub terapeutycznego i wysłuchuje jego zdania,
– lekarz ma prawo zmienić zakres zabiegu bądź metody leczenia lub diagnostyki, bez uprzedniego uzyskania zgody pacjenta, jedynie jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu operacyjnego albo stosowania metody leczniczej lub diagnostycznej wystąpią okoliczności, których nieuwzględnienie groziłoby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim uszkodzeniem ciała lub ciężkim rozstrojem zdrowia, a nie ma możliwości niezwłocznie uzyskać zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego. W takim przypadku lekarz ma obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej specjalności. Sytuacja ta powinna zostać opisana w dokumentacji medycznej a odpowiednio pacjent, przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny albo sąd opiekuńczy powinien zostać o tym fakcie poinformowany.
NAJCZĘSTSZE PRZYPADKI NARUSZENIA ZASAD UDZIELANIA ZGODY
– brak udzielenia pacjentowi przystępnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia oraz rokowaniu,
– udzielenie zgody na dokumentach przyjęcia do szpitala,
– przyjęcie w szpitalu, że ogólna zgoda na leczenie obejmuje zgodę na konkretny zabieg,
– udzielenie zgody na formularzu ,,in blanco?, który może zostać później dowolnie uzupełniony np. o rodzaj zabiegu, metody leczenia lub diagnostyki, datę operacji czy nazwisko lekarza,
– wpisanie lub podanie przez lekarza w wyjaśnieniach łacińskiej nazwy choroby, niezrozumiałe przekazanie informacji o planowanych działaniach bądź niejasne opisanie planowanego zabiegu, metody leczenia lub diagnostyki,
– wpisanie w formularzu zgody zapisu o zaakceptowaniu przez pacjenta możliwości przeprowadzenia ,,przy okazji? również innych zabiegów,
– udzielenie zgody po operacji.